The Beatles

1967. Ίσως η μαγικότερη από τις μαγικές χρονιές των swinging '60s, μιας δεκαετίας που μοιάζει ως η ευλογημένη που γέννησε και φιλοξένησε τα πάντα, για να λάβει την πρωτοκαθεδρία στην Ιστορία του Rock, παρακολουθώντας, έκτοτε,  τα δημιουργήματά της να επαναλαμβάνονται ή -στην καλύτερη των περιπτώσεων- να εξελίσσονται. Δε θέλω να σας απογοητεύσω, αλλά εάν νομίζετε ότι αυτά που ακούμε τα τελευταία χρόνια έχουν ιστορική αξία, θα σας πρότεινα να ανατρέξετε στους πιο φημισμένους δίσκους από το 1967 και να αναλογιστείτε πόσα και ποια από τα σημερινά άλμπουμ θα αποκτήσουν έστω και κλάσμα του status που έχουν οι σπουδαιότερες κυκλοφορίες εκείνης της χρονιάς. Επιτρέψτε μου να παραθέσω ενδεικτικά μερικά από τα διαμάντια εκείνης της εσοδειάς:

The Velvet Underground - "The Velvet Underground And Nico"
The Jimi Hendrix Experience - "Are You Experienced"
The Jimi Hendrix Experience - "Axis: Bold As Love"
The Rolling Stones - "Flowers"
The Rolling Stones - "Between The Buttons"
The Rolling Stones - "Their Satanic Majesties Request"
Cream - "Disraeli Gears"
Jefferson Airplane - "Surrealistic Pillow"
The Beatles - "Magical Mystery Tour"
The Kinks - "Something Else By The Kinks"
The Who - "The Who Sell Out"
The Doors - "The Doors"
The Doors - "Strange Days"
Love - "Forever Changes"
Love - "Da Capo"
Pink Floyd - "The Piper At The Gates Of Dawn"
Captain Beefheart And His Magic Band - "Safe As Milk"
Moby Grape - "Moby Grape"
The Beach Boys - "Smiley Smile"
Buffalo Springfield - "Buffalo Springfield Again"
Grateful Dead -"Grateful Dead"
Big Brother And The Holding Company - "Big Brother And The Holding Company"
Bob Dylan - "John Wesley Harding"
The Byrds - "Younger Than Yesterday"
Tim Buckley - "Goodbye And Hello"
Aretha Franklin - "I Never Loved A Man The Way That I Loved You"    
The Moody Blues - "Days Of Future Passed"

Για να μην αναφέρω τι γινόταν στη μαύρη μουσική με τη Motown, τη Stax, την Chess να διανύουν τις πιο γόνιμες περιόδους τους, εκτοξεύοντας το ένα αριστουργηματικό single μετά το άλλο. Όταν μιλάμε για τους δίσκους του 1967 δε μιλάμε απλά για «καλούς» δίσκους. Μιλάμε για τους δίσκους που έθεσαν τους κανόνες για το πώς θα παίζεται το παιχνίδι στα επόμενα (πολλά-πολλά) χρόνια, επηρεάζοντας εκατομμύρια νέους που ενεπλάκησαν με το rock. Δεν έγιναν όλοι επιτυχίες στην εποχή τους, αλλά ακόμη κι αν δεν πούλησαν εκατομμύρια τότε, η αξία τους αναγνωρίστηκε (βάσει της επιρροής που είχαν) και οι ιστορικοί της μουσικής τούς απεκατέστησαν στα χρόνια που ακολούθησαν.

Ανάμεσα σε όσα συνέβησαν τότε, υπάρχει κάτι που ξεχωρίζει και αναγνωρίζεται ως η κορυφαία στιγμή αυτής της ανεπανάληπτης χρονιάς. Κι αυτό δεν είναι άλλο από την κυκλοφορία του όγδοου (μέσα σε κάτι παραπάνω από τέσσερα χρόνια!) δίσκου των Beatles, του συγκροτήματος που συνέβαλε όσο κανένα άλλο στο να θεωρούνται τα '60s η «φωτισμένη» δεκαετία.  

Το "Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band" (1967), ο δίσκος που καταλαμβάνει τις περισσότερες πρωτιές στις λίστες που απαριθμούν τα σημαντικότερα άλμπουμ όλων των εποχών, κυκλοφόρησε στην καρδιά του «καλοκαιριού της αγάπης», την 1η Ιουνίου του 1967, σε παραγωγή του George Martin. Η άμεση καλλιτεχνική και εμπορική του επιτυχία (27 και 15 εβδομάδες #1 στα album chart του Ηνωμένου Βασιλείου και των Η.Π.Α. αντίστοιχα) ήταν μόνο η αρχή, καθώς από την πρώτη κιόλας στιγμή ήταν ξεκάθαρο πως επρόκειτο για μια κομβική στιγμή στην ιστορία της μουσικής, η οποία θα υπερέβαινε ακόμη και αυτά τα ασύγκριτα κατορθώματα των τεσσάρων (πρώην) φτωχόπαιδων από το Liverpool, που ενώ βρίσκονταν, μόλις, στο μέσο της τρίτης δεκαετίας της ζωής τους, είχαν ήδη αλλάξει τον κόσμο, όσο ελάχιστοι στην ιστορία.

Η κεντρική ιδέα του "Sgt. Pepper's..." ανήκει στον Paul McCartney και έχει τις ρίζες της στην ανάγκη της -έστω και προσωρινής- εγκατάλειψης της ασφυκτικής επιδερμίδας των Beatles. Οι ακραίες εκφράσεις της Beatle-mania παρέμεναν αμείωτες από το 1963 που πρωτοεμφανίστηκαν και, ενώ φάνταζαν χαριτωμένες ως θέαμα, είχαν στερήσει πολλές από τις ελευθερίες των Fab Four. Έτσι, σε μια πτήση επιστροφής από την Κένυα άναψε ο γλόμπος στο μυαλό του Paul, που σκέφτηκε πως θα ήταν καλή ιδέα για όλους να αποτινάξουν το μανδύα των διασημότερων ανθρώπων του πλανήτη και να προσποιηθούν πως είναι τα μέλη μιας εναλλακτικής μπάντας, για τις ανάγκες της οποίας έπρεπε όλοι να εφεύρουν το alter ego τους. Η ιδέα έτυχε γενικής αποδοχής, καθώς και οι τέσσερις ένιωθαν την ανάγκη να ξεφύγουν από την καταδίωξη που βίωναν.

Η οπαδική μανία ήταν, άλλωστε, κι ο λόγος που τον Αύγουστο του 1966 αποφάσισαν να τερματίσουν τις ζωντανές τους εμφανίσεις. Τα ουρλιαχτά και οι αλαλαγμοί του κόσμου δεν επέτρεπαν ούτε στους ίδιους να ακούσουν τι έπαιζαν και αυτό ήταν κάτι που ερχόταν σε απόλυτη αντίθεση με το νέο, περιπετειώδη ήχο που είχαν ξεκινήσει να εξερευνούν από το 1965. Την ίδια στιγμή, η επιμονή του κοινού να επιζητά τις επιτυχίες των πρώτων δίσκων κατέστησε ξεκάθαρο ότι οι αρένες δεν είναι ο χώρος όπου θα μπορούσαν να ικανοποιήσουν την άσβεστη ανάγκη έκφρασης της όλο και πιο σπινθηροβόλου δημιουργικότητάς τους.

Έτσι, αμέσως μετά την απόφασή τους να σταματήσουν τις περιοδείες, συμφώνησαν να κάνουν μια δίμηνη διακοπή, κατά την οποία ο καθένας θα κινείτο μόνος του. Στο διάστημα αυτό o John Lennon έπαιξε στην ταινία "How I Won The War", ενώ παράλληλα γνώρισε τη Yoko Ono σε μια έκθεση τέχνης. Ο George Harrison ταξίδεψε στην Ινδία, από όπου επέστρεψε γεμάτος μουσικές και πολιτισμικές επιρροές, έχοντας μια αισθητά βελτιωμένη τεχνική στο sitar, χάρη στη μαθητεία του δίπλα στο Ravi Shankar. Ο Paul McCartney συνεργάστηκε με τον George Martin, γράφοντας τη μουσική για την ταινία "The Family Way", και ο Ringo Starr άραξε με τη γυναίκα και τα παιδιά του στο σπίτι, όπου έβαλε αρκετά κιλά, περιμένοντας τους υπόλοιπους να αποφασίσουν το επόμενο βήμα.

Όταν ξαναμαζεύτηκαν το Νοέμβριο του 1966 ήταν ξεκάθαρο ότι το studio θα ήταν πλέον ο στίβος τους. Από εκεί θα έδιναν τις «εξετάσεις» τους, απαλλαγμένοι, πλέον, από το άγχος να ηχογραφούν κομμάτια που θα έπρεπε να παιχτούν ζωντανά. Αυτό τους επέτρεψε να βουτήξουν όσο πιο βαθιά μπορούσαν στις δυνατότητες που τους παρείχαν οι τεχνικές ηχογράφησης της εποχής, τις οποίες ώθησαν σε νέα επίπεδα κατά τις 129 ημέρες που κράτησε η δημιουργία του άλμπουμ. Κάπως έτσι άρχισε να σχηματίζεται η ιδέα ότι, εφεξής, θα έστελναν τους δίσκους τους να περιοδεύσουν σε όλο τον κόσμο αντί για τους ίδιους.

Χωρίς ακόμη να έχει «συλληφθεί» η μορφή του "Sgt. Pepper", το σουρεαλιστικό πνεύμα του δίσκου «εγκαταστάθηκε» στο μυαλό των Lennon/McCartney κατά την ηχογράφηση του πρώτου κομματιού που ηχογραφήθηκε σε αυτήν την περίοδο. Το εκπληκτικό "Strawberry Fields Forever" (οπωσδήποτε στο top-5 των καλύτερων κομματιών τους), με την αξεπέραστη μελωδία, τις απίθανες ενορχηστρώσεις και τους μαγευτικούς στίχους που μας ταξιδεύουν στην παιδική ηλικία του Lennon, θεωρείται η απαρχή αυτού που τελικά έγινε ο πιο φημισμένος δίσκος τους. Μπορεί το κεντρικό θέμα της αφηρημένης βουτιάς στα βιώματα της παιδικής ηλικίας να υποχώρησε, ωστόσο η κεντρική ιδέα περί ύπαρξης ...κεντρικής ιδέας αποτελούσε από μόνη της μια αδιανόητα υποσχόμενη προοπτική, που έχρηζε περαιτέρω διερεύνησης και κάπως έτσι έλαβε σχήμα η ιδέα της δημιουργίας ενός concept άλμπουμ. Οι Lennon/McCartney δεν το είδαν ως concept άλμπουμ, αλλά στο συλλογικό υποσυνείδητο ως τέτοιο έμεινε και ενέπνευσε άπειρους να τους μιμηθούν.
 
Ωστόσο, είχαν ήδη περάσει πολλοί μήνες από την τελευταία κυκλοφορία τους, χωρίς να έχουν δώσει κάτι στο κοινό που είχε συνηθίσει να τους βλέπει διαρκώς στην κορυφή των chart, και για αυτό έπρεπε να δώσουν κάτι για να κατευνάσουν τις αυξανόμενες φήμες ότι κάτι δεν πήγαινε καλά εντός της μπάντας ή ότι είχαν πλέον στερέψει από δημιουργικότητα. Έτσι, στις αρχές του 1967, δύο από τα πιο όμορφα κομμάτια της περιόδου αυτής κυκλοφόρησαν ως double A-sided single, που στη μια πλευρά του δίσκου των 45 στροφών έχει το "Strawberry Fields Forever" και στην άλλη το "Penny Lane". Την ίδια στιγμή, όμως, το "Sgt. Pepper's..." έπαιρνε σάρκα και οστά και γινόταν απολύτως ξεκάθαρο ότι θα έπρεπε να είναι 100% πρωτότυπο, ενώ τίποτε δεν έπρεπε να διακόπτει την αδιάσπαστή συνέχειά του, ώστε να μη χαλάει η αίσθηση της «συναυλίας» που έδινε η υποτιθέμενη μπάντα. Αυτό σήμαινε ότι τα δυο αυτά κομμάτια θα έπρεπε να μείνουν εκτός του άλμπουμ [υπάρχουν στο "Magical Mystery Tour" (1967)] και αυτό είναι κάτι που οι περισσότεροι έχουν μετανιώσει, όπως έχει δηλώσει και ο George Martin.

Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά των Beatles ήταν η έφεση τους στο να δημιουργούν συνεχώς κάτι εντελώς διαφορετικό σε σχέση με αυτά που είχαν προηγηθεί, τόσο από αυτούς, όσο και από οποιονδήποτε άλλο. Στους μήνες που διήρκεσε η ηχογράφηση του "Sgt Pepper's..." (Νοέμβριος 1966 - Απρίλιος 1967) ο πυρετός αυτός έφτασε σε πρωτόγνωρα ύψη, ακόμη και για εκείνους. Επέμεναν πως το κάθε τι στο δίσκο έπρεπε να είναι ολότελα διαφορετικό και καινοτόμο σε σχέση με ό,τι είχε προηγηθεί. Ιδιαίτερα σε επίπεδο ηχογράφησης, οι τεχνικές που σκαρφίστηκαν ο Geoff Emerick (μηχανικός ήχου) αλλά κι ο George Martin ήταν ανεπανάληπτες και συνέχισαν να χρησιμοποιούνται για πολλά χρόνια. Εάν μάλιστα αναλογιστείτε ότι τα πάντα έπρεπε να περάσουν μέσα από μια τετρακάναλη κονσόλα, καταλαβαίνετε ότι μιλάμε για έναν πραγματικό άθλο (οι περιορισμοί της τετρακάναλης κονσόλας ξεπεράστηκαν με διαδοχική επανηχογράφηση που απομείωνε τα χρησιμοποιούμενα κανάλια).

Μέσα σε ένα αδιανόητα διαδραστικό κλίμα σπινθηροβόλου έμπνευσης όλα έμοιαζαν εφικτά ή όπως λέει κι ο Lennon στο "All You Need Is Love" (όχι από το δίσκο, αλλά οπωσδήποτε της περιόδου εκείνης): «There's nothing in the world that can't be done". Και πράγματι, ό,τι έβαλαν κατά νου το πέτυχαν. Ο λόγος της διάρκειας των ηχογραφήσεων σε σχέση με τη διάρκεια των μίξεων είναι εξαιρετικά μικρός. Πιθανότατα, ο μικρότερος που υπήρξε σε ηχογράφηση δίσκου μέχρι τότε. Δεν υπάρχει καλύτερη μαρτυρία επ' αυτού από τα λόγια του Ringo αναφορικά με τη συμμετοχή του στο δίσκο, καθώς όπως έχει πει κι ο ίδιος: «Πρόκειται για σπουδαίο δίσκο, χωρίς αμφιβολία! Ωστόσο, ενόσω τον ηχογραφούσαμε εγώ έμαθα να παίζω σκάκι...».

Δίχως αμφιβολία, το "Sgt. Pepper's..." έμεινε ως το ψυχεδελικό soundtrack του καλοκαιριού της αγάπης. Πρόκειται για το πρώτο άλμπουμ του συγκροτήματος που κυκλοφόρησε στην πλήρη του έκδοση στις Η.Π.Α., όπου μέχρι τότε όλοι οι δίσκοι τους κυκλοφορούσαν σε εναλλακτικές (σαφώς υποδεέστερες εκδόσεις). Είναι πιθανό το ότι το "Sgt Pepper's..." θεωρείται ο σημαντικότερος δίσκος όλων των εποχών οφείλεται στο γεγονός ότι το "Revolver" (1966) έπρεπε να περιμένει μέχρι το 1987 για να αποκατασταθεί κυκλοφορώντας πλήρες στις Η.Π.Α. Σε σύγκριση με τα δύο άλμπουμ που είχαν προηγηθεί, το "Rubber Soul" (1965) και το "Revolver" (1966), δεν είναι υποτιμητικό να ειπωθεί ότι οι μελωδίες και οι στίχοι του μπορεί και να είναι κατάτι χαμηλότερης ποιότητας. Ωστόσο, ακόμη κι αν υποθέσουμε πως υπάρχει κάποιο άλλο άλμπουμ των Beatles καλύτερο από αυτό, θα ήταν τελείως λάθος να αναγνωρίζαμε σε οποιοδήποτε άλλο μεγαλύτερη ιστορική σημασία. Κανένα δεν επηρέασε όσο αυτό.

Η υποδοχή που εισέπραξε με την κυκλοφορία του ήταν δίχως προηγούμενο, με τους Beatles να λαμβάνουν συγχαρητήρια τηλεγραφήματα από παντού. Για τους ίδιους, το μεγαλύτερο παράσημο ήταν ότι παρακολούθησαν τον Jimi Hendrix σε συναυλία μόλις δυο μέρες μετά την κυκλοφορία του άλμπουμ και αυτός άνοιξε τη συναυλία του παίζοντας το εναρκτήριο κομμάτι του "Sgt. Pepper's...". Θυμίζω ότι βρισκόμαστε στο 1967. Το mp3 δεν υπάρχει ούτε στη φαντασία, οπότε ο δίσκος, προφανώς, δεν είχε διαρρεύσει. Μέσα σε δυο μέρες ο Jimi πρόλαβε να μάθει τη μουσική και τους στίχους και τίμησε τους Beatles παίζοντας το μπροστά σε ένα κοινό που έδειχνε απολύτως εξοικειωμένο με την κυκλοφορία των σκαθαριών. «It a was twenty years ago today, Sgt. Pepper taught the band to play...» και το μαγικό ταξίδι ξεκινάει.

Το "With A Little Help From My Friends" μπορεί να ακούγεται απλοϊκό και να ταιριάζει γάντι στο περιορισμένο εύρος των φωνητικών του Ringo (με συγχωρείτε, του Billy Shears ήθελα να πω), αλλά είναι πολύ παραπάνω από αυτό, όπως φάνηκε και στην ανεπανάληπτη ερμηνεία του Joe Cocker στο Woodstock δυο χρόνια αργότερα. Στο άλμπουμ λειτουργεί θεσπέσια ως προπομπός του "Lucy In The Sky With Diamonds", όπου ο Lennon εμπευσμένος από μια ζωγραφιά του γιου του έφτιαξε το υπέρτατο ψυχεδελικό κολάζ. Σαν άλλος Salvatore Dali περιγράφει «ουρανούς από μαρμελάδες και ταξί από εφημερίδες», ειδωμένα μέσα από τον παραμορφωτικό φακό ενός καλειδοσκοπίου. Αμέσως αναπτύχθηκαν θεωρίες που συσχέτιζαν -ίσως όχι άδικα- το κομμάτι με τη χρήση L(ucy)S(ky)D(iamonds). Ο Lennon, πάντως, επέμενε ότι το κομμάτι αποτελεί μεταφορά της ζωγραφιάς του Julian.
    
Το "Getting Better" είναι ένα αισιόδοξο και διασκεδαστικό κομμάτι με άψογη παραγωγή. Πρακτικά πρόκειται για το μοναδικό τραγούδι αγάπης στο δίσκο. Κατά κύριο λόγο είναι γραμμένο από τον Paul, αλλά τη χαρακτηριστική ατάκα τη βάζει ο John με το σαρδόνιο συμπλήρωμα «Can't get much worse», το οποίο έρχεται σε αντίθεση με το υπεραισιόδοξο κλίμα. Την ιστορία διηγείται κάποιος που από πιτσιρικάς μισούσε τους πάντες και τα πάντα, καταλήγοντας να γίνει ακοινώνητος και βίαιος προς τους γύρω του και συγκεκριμένα προς τη γυναίκα του. Τα πράγματα άλλαξαν με ένα μαγικό τρόπο όταν κάποιος του «σφύριξε» τη μαγική λέξη και έκτοτε: «I've got to admit it's getting better». Με λίγα λόγια, πρόκειται για έναν ύμνο στη δύναμη της αγάπης, που, ως γνωστόν, είναι το μοναδικό πράγμα που χρειαζόμαστε αδελφοί μου.
 
Το "Fixing A Whole" με τον υπερβολικά πρακτικό τίτλο είναι ένα υπέροχο «υποστηρικτικό» track. Τα παιχνίδια με την επιλογή των λέξεων οδηγούν σε εντελώς διαφορετικά συμπεράσματα. Για παράδειγμα, οι λέξεις wondering και wandering προσδίδουν μια εντελώς διαφορετική ερμηνεία στη φράση «stops my mind from wandering». Και εκεί ακριβώς αποκτούν μεγαλύτερη αξία οι τυπωμένοι στίχοι που για πρώτη φορά συμπεριλαμβάνονταν σε άλμπουμ. Αυτή κι αν ήταν χρήσιμη καινοτομία!

Η ιδέα για το "She's Leaving Home" ήρθε στον Paul από ένα άρθρο της Daily Mail (η αρθρογραφία της οποίας γέννησε και το "A Day In The Life") και διηγούνται την ιστορία της Melanie Coe, ενός ανήλικου μοναχοπαιδιού που το έσκασε από το σπίτι προς έκπληξη των γονέων της, οι οποίοι ήταν απολύτως βέβαιοι ότι της παρείχαν τα πάντα. Στην αρχική του μονοφωνική έκδοση το κομμάτι ηχογραφήθηκε σε κλίμακα Φα ματζόρε. Ωστόσο, στην εκτέλεση που βρίσκουμε στη stereo κυκλοφορία του δίσκου το τραγούδι έχει επιβραδυνθεί όσο χρειαζόταν για να πέσει σε Μι. Δεν ήταν η πρώτη φορά που ο McCartney βασιζόταν σε κλασικές ενορχηστρώσεις. Είχαν προηγηθεί τα αδιανόητης ομορφιάς "Yesterday" και "Eleanor Rigby", αλλά το κομμάτι αυτό θεωρείται ανώτερο εκείνων, τουλάχιστον από πλευράς δομής και ενορχήστρωσης, σε βαθμό, μάλιστα, που στον Τύπο της εποχής για πρώτη φορά έπεσαν και τα τελευταία υπολείμματα την κριτικής που δέχονταν οι Beatles για την υποτιθέμενη απλοϊκότητα των συνθέσεών τους. Πλέον, οι συνθέσεις τους συγκρίνονταν με εκείνες των κλασσικών και ιδιαίτερα με εκείνες του Franz Schubert.

Έχει γραφτεί ότι κατά την περίοδο αυτή ο Lennon είχε γίνει κάπως τεμπελάκος, έχοντας σταματήσει να ασχολείται με θέματα που βρίσκονταν σε απόσταση μεγαλύτερη από το άμεσο περιβάλλον του. Ακόμη κι αν είναι έτσι, είναι άξιο θαυμασμού το πώς μετέτρεψε μια αφίσα ενός βαριετέ show του 19ου αιώνα στο "Being For The Benefit Of Mr. Kite!". Η παραγωγή του κομματιού είναι πραγματικά αδιανόητη αν αναλογιστεί κανείς ότι όλοι αυτοί οι ήχοι «χώρεσαν» σε τέσσερα κανάλια. Η αισθητική -που κατά παραγγελία του Lennon αναδίδει μυρωδιά από ροκανίδι- μάς μεταφέρει σε ένα καρουσέλ που διατρέχει τα νούμερα ενός τσίρκου. Ακόμη κι αν είναι η πρώτη φορά που ακούς το δίσκο (πραγματικά ζηλεύω τα παρθένα αυτιά που πρόκειται να πρωτοζήσουν την εμπειρία), έστω κι αν έχουν περάσει 44 χρόνια από τότε που κυκλοφόρησε, δε μπορείς να μην αναγνωρίσεις ακούγοντάς το ότι πρόκειται για ένα άλμπουμ απολύτως μοναδικό.
 
Η συμμετοχή του George Harrison στο δίσκο είναι αρκετά περιορισμένη. Έχοντας περάσει έξι εβδομάδες στην Ινδία προτού ξεκινήσουν οι ηχογραφήσεις του δίσκου, το σημαντικό γεγονός στη ζωή του την εποχή εκείνη ήταν η συντροφιά του «μάγου» του sitar, Ravi Shankar, και των διαφόρων γκουρού που γνώρισε, οι διδαχές των οποίων στάθηκαν τόσο καθοριστικές στη ζωή του έκτοτε (όπως είδαμε πρόσφατα στο "Living In The Material World" του Martin Scorseze). H υπερφίαλη (κι επικίνδυνη για τη σωματική και πνευματική ακεραιότητά του) Beatle-mania είχε σταματήσει να κινεί το το ενδιαφέρον του. Παρ' όλα αυτά, το "Within You Without You", η μοναδική του σύνθεση στο άλμπουμ, είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά tracks του δίσκου και οπωσδήποτε αποτελεί σήμα-κατατεθέν στην καριέρα του. Στην έκδοση του βινυλίου, το κομμάτι ανοίγει τη δεύτερη πλευρά του δίσκου και δεν είναι υπερβολή να ειπωθεί ότι εάν έπρεπε να επιλεχθεί ένα και μοναδικό κομμάτι για να αποδείξει πόσο επαναστατικό ήταν το "Sgt. Pepper's..." για την εποχή του, δε θα υπήρχε καταλληλότερο από αυτό (εξαιρουμένου του "A Day In The Life", που «παίζει» εκτός συναγωνισμού). Πλέον, δε μιλάμε για λίγο sitar ή tamboura εδώ κι εκεί να συμπληρώνουν μια -κατά τ' άλλα- συμβατική σύνθεση. Το κομμάτι αυτό αποτελεί πραγματική ινδική μουσική και ο μοναδικός συνδετικός κρίκος με το rock είναι ότι έχει γραφτει και εκτελεστεί από ένα απ' τα σκαθάρια. Στιχουργικά, στηρίζεται σε πέντε πυλώνες (θέματα συζήτησης):

"We were talking about:
i. The space between us all...
ii. The people who hide themselves behind a wall of illusion...
iii. The love we all could share...
iv. The love that's gone so cold...
v. The people who gain the world and lose their soul..."

Οι υπερβατικοί του στίχοι (τους οποίους ο Stephen Stills των Crosby, Stills & Nash έχει σκαλισμένους σε λίθο στην αυλή του σπιτιού του) περιέχουν το προσχέδιο των αιθέριων νοημάτων του "Imagine" του Lennon, τέσσερα χρόνια προτού αυτό κυκλοφορήσει.

Στο "When I'm Sixty-Four" ο Paul, που καλά-καλά δεν είχε προλάβει να κλείσει τα 25 (!), «επισκέπτεται» την Tin Pan Alley και το Brill Building για να δώσει μια κλασική, σχεδόν «προπολεμική» μελωδία. Μόνο δέος προκαλεί η ωριμότητα των στίχων του, η οποία δίνεται με τόσο ανάλαφρο τρόπο, που σε κάνει να αναστενάζεις αναλογιζόμενος πόσο εύκολο το κάνουν να ακούγεται. Ανάλογης αξίας είναι και η "Lovely Rita", την οποία σαν πραγματικός νοβελίστας έγραψε μετά από ένα πραγματικό συμβάν, στο οποίο έλαβε μια κλήση για σταθμευση που υπερέβαινε το χρόνο ενός παρκόμετρου. Χρόνια μετά την κυκλοφορία του δίσκου αποκαλύφθηκε οτι το πραγματικό όνομα της Rita ήταν Meta Davies, όταν η (κατά 22 χρόνια μεγαλύτερη του Paul) πρώην τροχονόμος διηγήθηκε το πώς ο McCartney της ζήτησε την άδεια να κάνει το όνομά της τραγούδι, αφού είδε το όνομά και την υπογραφή της στην κλήση.

Ο τρόπος που τελειώνει η Rita είναι πλέον ταυτόσημος με τον κόκορα στο ξεκίνημα του "Good Morning Good Morning". Κατά τη διάρκειά του κομματιού παρελαύνει ένας ολόκληρος ζωολογικός κήπος: κόκορας, πουλιά, γάτες, σκυλιά, πρόβατο, λιοντάρια, ελέφαντες, μια αλεπού κυνηγημένη από λαγωνικά, άλογα, μια αγελάδα και μια χήνα. Η σειρά, εννοείται, ότι δεν είναι τυχαία και ήρθε κατά παραγγελία του Lennon που ζήτησε από τον Geoff Emerick να του δώσει τον ήχο ζώων που δραπετεύουν κατά τέτοιο τρόπο που το κάθε ζώο να είναι σε θέση να τρομάξει εκείνο που προηγήθηκε. Την έμπνευση για να το γράψει ο John την άντλησε από ένα τηλεοπτικό διαφημιστικό γνωστού δημητριακού. Το θαυμάσιο είναι ότι, παρόλα αυτά, εξακολουθεί να παραμένει ένα rock κομμάτι!

Μην ξεχνάτε όμως ότι βρισκόμαστε σε μια «συναυλία» και έτσι, λίγο πριν το μεγάλο φινάλε, είναι απαραίτητη μια σύντομη ανακεφαλαίωση! "Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band (Reprise)" λοιπόν, με τα drums του Ringo να βρίσκονται πολλά χρόνια μπροστά, αλλά δεν είναι τίποτε μπροστά σε αυτό που ακολουθεί.

Το "A Day In The Life" αναγνωρίζεται ως το πιο ολοκληρωμένο μουσικό επίτευγμα των Beatles. Δίχως αμβιβολία, άλλαξε τη μουσική και το rock ειδικότερα, μια για πάντα. Ως προϊόν που περίκλειε το κλίμα μιας ταραγμένης δεκαετίας και κλείνοντας το δημοφιλέστερο άλμπουμ του μεγαλύτερου συγκροτήματος που γνώρισε ο πλανήτης, δε θα μπορούσε να ήταν κι αλλιώς. Το κομμάτι ξεκινά με μια φωνή που σε κάνει να ανατριχιάζεις και να αναστενάζεις ταυτόχρονα, αναλογιζόμενος το πρόωρο τέλος του Lennon. Οι στίχοι του ξεχειλίζουν από ευφημισμούς που οδηγούν σε ετερόκλητα συμπεράσματα και εκεί που νομίζεις ότι εκείνοι του McCartney στο μέσο του κομματιού έρχονται να επαναφέρουν την πραγματικότητα, συνειδητοποιείς ότι και το δικό του μυαλό είναι εξίσου μπαφιασμένο.

Τα λόγια «I'd love to turn you on» καταγράφονταν για πρώτη φορά και, μάλιστα, όχι από κάποιο περιθωριακό συγκρότημα, αλλά από τους τέσσερις πιο δημοφιλείς ανθρώπους στον πλανήτη. Μια φασαρία άνευ προηγουμένου σε κάνει να αναρωτιέσαι τι σκατά έχουν την ψευδαίσθηση ότι κάνουν όσοι μέχρι σήμερα προσπαθούν να ακουστούν σκληροί και ζόρικοι, όταν αυτοί μέσα σε πέντε λεπτά έχουν καταφέρει να χωρέσουν και να συρράψουν δυο ανεπανάληπτες μελωδίες και δυο κλιμακούμενες κακοφωνίες που θα έκαναν το Shostakovitz και τον Ιάννη Ξενάκη να φουσκώνουν τα στήθη τους από περηφάνια. Ο ηχητικός οργασμός μιας κλασικής ορχήστρας μασκαρεμένων μουσικών που ξεκινάει από το τίποτε και εκτείνεται μέχρι την πιο αγχωτική φασαρία ήρθε να αποδείξει ότι οι ιδέες και η φαιά ουσία που εμπεριέχονται στη δημιουργία του "Sgt. Pepper's..." υπερβαίνουν κάθε προηγούμενη ή μεταγενέστερη προσπάθεια του συγκροτήματος, που έχει αφήσει πίσω του περισσότερη μουσική από όση μπορεί να επεξεργαστεί κάποιος στη ζωή του. Φυσικά, απαγορεύτηκε η μετάδοσή του (όπως και του "Lucy In The Sky With Diamonds") από το BBC, λόγω των υποτιθέμενων (εντάξει, όχι και τόσο υποτιθέμενων) αναφορών στα ναρκωτικά.

Ο δίσκος κλείνει με λίγη υψίσυχνη φασαρία που θα εκνευρίσει το σκύλο σας και με τη συρραφή μιας σειράς τυχαίων φράσεων, που στο βινύλιο αναπαράγεται για πάντα, καθώς βρίσκεται στο αυλάκι εξόδου του δίσκου. Έγραψα πολλές φορές για την έκδοση του βινυλίου, γιατί σε αυτή τη μορφή αντίκρισε ο κόσμος το Pepper. Όχι όμως ότι πηγαίνει πίσω και η έκδοση του cd βέβαια! Ιδιαίτερα εκείνη που κυκλοφόρησε το 1986 ήταν σε εξαιρετική συσκευασία για την πρώτη, εκνευριστικά φτωχή, εποχή του μέσου.

Στο σημείο αυτό είναι απαραίτητη και μια μικρή αναφορά στην ιστορική δουλειά του Peter Blake στο εξώφυλλο και σε όσα συνόδευαν το δίσκο (φωτογραφίες, στίχοι, χειροτεχνίες, εσωτερικό κλπ.). Για να υποβοηθήσει τη διαδικασία της alter ego μπάντας, ο McCartney παρότρυνε τους υπόλοιπους να φτιάξουν μια λίστα με τις προσωπικότητες που θαύμαζαν, ενώ προσέλαβαν ακόμη και ράφτες για να ράψουν τα κοστούμια αυτού του εναλλακτικού κουαρτέτου. Όσοι μπήκαν στη λίστα εμφανίζονται στο εμβληματικό εξώφυλλο ή περίπου τέλος πάντων, καθώς ο Ιησούς, ο Gandhi και ο Hittler, που ήθελε ο Lennon, έμειναν απ' έξω, καθώς δεν πήγαινε και πολύς καιρός από τη δήλωσή του Lennon για τη δημοφιλία τους έναντι του συμβόλου της χριστιανικής πίστης. Από όσους βρίσκονταν εν ζωή ζητήθηκε η άδεια. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η απάντηση της Mae West, η οποία αρχικά αρνήθηκε, καθώς δεν έβλεπε το λόγο να μπει σε ένα club μοναχικών καρδιών. Η αντίδρασή της κάμφθηκε όταν την απέστειλαν μια προσωπική επιστολή. Το κόστος του εξωφύλλου τελικά υπολογίστηκε στο 100πλάσιο του κόστους του μέσου εξωφύλλου της εποχής, αλλά νομίζω πως θα συμφωνείτε ότι άξιζε τον κόπο για τους ανθρώπους που αποτέλεσαν τη φωνή μιας γενιάς.
 
Έχει ειπωθεί ότι η κυκλοφορία του δίσκου αυτή συνιστά μια καθοριστική στιγμή στην ιστορία του δυτικού πολιτισμού και πράγματι, ακόμη και εγκυκλοπαίδειες ή ντοκιμαντέρ γενικού περιεχομένου ως τέτοιο ακριβώς τον αντιμετωπίζουν. Κι αυτό είναι κάτι το εκπληκτικό, εάν αναλογιστεί κανείς ότι όλα αυτά αφορούν ένα πόνημα που προέρχεται από την ευκαταφρόνητη και απλοϊκή τέχνη του λαϊκού και ταπεινού rock 'n' roll, που την εποχή εκείνη σε καμία περίπτωση δεν απολάμβανε την εκτίμηση και το σεβασμό που χαίρει σήμερα. Αυτό ακριβώς ήταν το μέγιστο επίτευγμά τους, καθώς εάν στις αρχές της δεκαετίας του 1960 -όταν τα τέσσερα παλικάρια από το Liverpool ξεκινούσαν το μαγικό ταξίδι τους- αναφερόσουν στο rock ως μια αξιόλογη μορφή τέχνης, το πιθανότερο είναι ότι κανείς δεν επρόκειτο να σε πάρει στα σοβαρά και πιθανότατα θα γέλαγαν μαζί σου. Ωστόσο, με όλα τα ανεπανάληπτα κατωρθώματά τους -ανάμεσα στα οποία το "Sgt. Pepper's..." πιθανότατα αποτελεί την κορυφή-, αν έλεγες τον Απρίλιο του 1970 (όταν επισημοποιήθηκε η διάλυση του συγκροτήματος) ότι το rock δεν αποτελεί ανώτερη μορφή τέχνης, πιθανότατα, εκτός από χλεύη, θα εισέπραττες και κανα ζαρζαβατικό. Τίποτε δε θα ήταν το ίδιο και πολλά πράγματα δε θα είχαν γίνει ακόμη και μέχρι τις μέρες μας, εάν οι Beatles δεν είχαν ξεκινήσει την εξερεύνηση των ευφάνταστων μονοπατιών που εν πολλοίς οι ίδιοι δημιούργησαν.