Λάβαρα μαύρα ανέμισαν...

Oταν γράφτηκε το, εκ πρώτης όψεως ακατανόητο, "Ζάβαρα Κάτρα Νέμια", ανέμιζαν στην Ελλάδα μαύρα λάβαρα. Τα μαύρα λάβαρα πειρατών ντυμένων με στρατιωτική στολή. Ο Γιάννης Μαρκόπουλος πέρασε το μήνυμά του με τρόπο στριφνό για τις διάνοιες της χουντικής λογοκρισίας, αλλά αντιληπτό σε όποιον έπιανε τον σφυγμό του συνθέτη.

Οι λίγοι που δεν κατάλαβαν με την πρώτη απλώς συντονίστηκαν με τη φωνή του Νίκου Ξυλούρη. Αυτή δεν άφηνε κανένα περιθώριο για παρερμηνείες, ούτε καν στα 22 της χρόνια. Μέσα στα μουστάκια της έκρυβε επανάσταση.

Το τραγούδι με τα αλαμπουρνέζικα λόγια ήταν ένα κάλεσμα σε ξεσηκωμό, καμουφλαρισμένο ώστε να μπορεί να παιχτεί και στο ραδιόφωνο της εποχής. Λίγη φαντασία ήθελε μόνο, μέχρι να αποκρυπτογραφηθούν οι αναγραμματισμοί και τα λογοπαίγνια:

Ζάβαρα = Λάβαρα.
Κάτρα = Μαύρα.
Νέμια = Ανέμισαν.
Ίλεως = Έλεος.
Νάμα = Μάνα.
Λάμα = Μαχαίρι.
Αλληλούια = Ολοι μαζί.

Λάβαρα μαύρα ανέμισαν. Έλεος, έλεος, ανέμισαν. Μάνα, πιάσε το μαχαίρι. Ολοι Μαζί.

Γράφτηκε τον χειμώνα του 1967 και πρωτακούστηκε το έτος 1968, όταν ακόμη κάπνιζαν οι κάννες της δικτατορίας. Τραγουδήθηκε από θαρραλέες φωνές, του Ξυλούρη, της Φαραντούρη, του ίδιου του Μαρκόπουλου, όσο ακόμα η Ελλάδα στέναζε κάτω από τη μπότα.

Μισό αιώνα αργότερα, ο συνθέτης συνηθίζει να το ερμηνεύει μόνος του στις συναυλίες του, με την κουρασμένη 76-χρονη φωνή του και με την αθάνατη κρητική του προφορά. Όπως το περασμένο Σάββατο, στο φινάλε της παράστασης στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Το κοινό, που λίγα λεπτά νωρίτερα δάκρυζε με τη συγκλονιστική "Λένγκω" είδε τα λάβαρα που ανέμιζαν σαν λυτρωτική έξοδο. Και αυτό ήταν μόνο το encore, το επιδόρπιο...

Η παράσταση στήθηκε όχι για να απονεμηθεί κάποιου είδους lifetime achievement award στον Μαρκόπουλο, αλλά για να ξαναβγεί στην επιφάνεια ένας από τους εμβληματικούς δίσκους της ελληνικής δισκογραφίας και να παραδοθεί εξολοκλήρου σε ένα κοινό διψασμένο για ενέσεις ποιότητας, βγαλμένες, έστω, από ένα μακρυνό παρελθόν.

Το "Χρονικό" με τα εύγλωττα πολιτικά του μηνύματα εκδόθηκε το 1969, αλλά ακούγεται σαν να γράφτηκε χθες. Σε πιάνει από τον λαιμό και σε κολλάει στον τοίχο.

Ο Μίλτος Πασχαλίδης και η Νατάσσα Μποφίλιου κατόρθωσαν το ακατόρθωτο: βάδισαν στα χνάρια του Ξυλούρη και της Μαρίας Δημητριάδη, χωρίς να σκοντάψουν ούτε στιγμή στη βαριά σκιά των πολυαγαπημένων αειμνήστων. Τους αξίζουν συγχαρητήρια. Ήταν και για τους δύο βραδιά καριέρας.

Ανάμεσα στους συγκινημένους ακροατές ήταν και ο Κώστας Γεωργουσόπουλος, ο άνθρωπος που έγραψε τους στίχους με το ψευδώνυμο Κ.Χ. Μύρης. Ο Μαρκόπουλος τον «έδειξε» από τη σκηνή, ώστε να εισπράξει και εκείνος, στα 78 του, την αποθέωση που του αναλογεί.

Όλοι οι συντελεστές της παράστασης έλαμπαν από χαρά και υπερηφάνεια. Ελπίζω να την επαναλάβουν και να την ηχογραφήσουν, ώστε να απαθανατιστεί το εγχείρημα. Ο Μίλτος έλεγε μετά ότι το ονειρευόταν χρόνια...

Ίσως το επόμενο βήμα του Μαρκόπουλου να είναι η επιστροφή στην "Ιθαγένεια" του 1971 ή στους "Μετανάστες" του 1974. Χρειάζεται να γράψω σε ποιον λαό αναφέρονται οι στίχοι;

Ο Μαρκόπουλος παρουσίασε και την πιο πρόσφατη δουλειά, το "Εντεύθεν", με πρώτη φωνή τον Γιώργο Νταλάρα και με τους Δήμο Αναστασιάδη, Δάφνη Ζουρνατζή, Απόστολο Κίτσο.

Λανσάρισε επίσης μία φωνή που ανοίγει τους ουρανούς, της 13χρονης Γεωργίας Φασουλάκη, προσωπικής του ανακάλυψης από μία σχολική γιορτή στο Ηράκλειο Κρήτης. Και την ευπρόσδεκτη παιδική χορωδία των Εκπαιδευτηρίων της Μητρόπολης Πειραιά.

Στην τελική ευθεία της βραδιάς ακούσαμε "Παραπονεμένα Λόγια", μετρήσαμε "Τα Λόγια Και Τα Χρόνια", γεμίσαμε τις αισθήσεις μας με "Χρώματα Και Αρώματα". Η ορχήστρα του Μαρκόπουλου, η «Παλίντονος Αρμονία», μετράει πια τέσσερις δεκαετίες δημιουργικής ζωής.